Znany pod łacińską nazwą jako Tanacetum vulgare L., wrotycz pospolity charakteryzuje się długą historią swojego użycia w medycynie ludowej. To silnie aromatycznie zioło, które osiąga wyskość około 90cm, pochodzi z Europy. Jest również kultywowane w Ameryce Północnej.
Suszone liście i kwiaty wrotyczu pospolitego znalazły zastosowanie w różnego rodzaju herbatkach i naparach. Wrotycz pospolity dzięki swoim właściwościom przeciwrobacznym jest stosowany w celu pozbycia się robaków z organizmu. Wrotycz pospolity działa jako tonik, jest środkiem pobudzającym i wywołującym miesiączkę. Zioło to stosuje się jako przyprawę do ciast i budyniów (jadanych zwłaszcza podczas Swiąt Wielkanocnych). Wrotycz pospolity zyskał reputację jako środek odstraszający owady, szczególnie muchy.
Swieże zioło wrotyczu pospolitego produkuje od 0.12% do 0.18% olejku lotnego, który jest niezmiernie zróżnicowany w swojej chemicznej kompozycji. Naukowcy podają, że istnieje liczba chemicznych ras (gatunków) wrotyczu pospolitego, która uwiecznia swój własny, zróżnicowany skład olejku, po prostu tak, jak inne rośliny, np.kwiaty uwieczniają swój kolor. Zgodzono się, że fizjologiczne działania przypisane temu ziołu pochodzą głównie z thujone. Należy przy tym wspomnieć, że niektóre olejki wrotyczu pospolitego pozbawione są całkowicie thujone, a niektóre zawierają go aż 95%. Skład chemiczny jest uwarunkowany przez genetyczną budowę rośliny, a nie przez wpływ czynników środowiska. Ponadto, thujone jest stosunkowo toksycznym związkiem, zdolnym aby wywołac zarówno konwulsje, jak i psychiczne skutki u ludzi. Istnieją bardziej efektywne, i co za tym idzie bardziej bezpieczne lekarstwa niż wrotycz pospolity na pozbycie się i walkę z robakami w organizmie. W samej rzeczy, odkad istnieją na rynku bardziej efektywne metody na odstraszanie owadów, nie ma powodu, aby używac tego zioła na wszystko. Chociaż należy zauważyć, że wrotycz pospolity jest używany do produkcji niektórych napojów alkoholowych, np. Chartreuse, ale jako wyrób końcowy musi być pozbawiony owego związku chemicznego jakim jest thujone.
Wrotycz pospolity wytrzymuje przymrozki i chłodne dni. Jego atrakcyjne, żółte kwiaty są wyjątkowo długotrwałe, zarówno w czasie kwitnięcia, jak również ususzone. Suszony wrotycz pospolity nadaje się do bukietów ziołowych. Zółte kwiaty długo utrzymują swój żółtawo-złoty kolor. Wrotycz pospolity potrafi rosnąć w jednym miejscu przez dziesiątki lat.
Wrotycz pospolity dzięki swojemu silnemu zapachowi stał się naturalnym środkiem odstraszającym owady. W wieku średnim suszony wrotycz pospolity był rozkładany na podłogach w celu odstraszenia owadów. Gospodynie domowe wieszały wrotycz pospolity w domach, wkładały go między pościel, nacierały mięso, żeby odstraszyć muchy, wszy, oraz inne robactwo. W ostatnich czasach zioło to było używane na ćmy oraz odstraszało pchły.
Wrotycz pospolity to również długa historia jego użycia jako zioło lecznicze i używane w kuchni. W Anglii, liście były używane do przyprawiania małych ciasteczek jedzonych podczas postu - ich gorzki smak symbolizował cierepienia Chrystusa. Herbata zrobiona z liści wrotyczu pospolitego była używana w czasie przeziębienia, bólu brzucha, na robaki. Ludowi uzdrowiciele robili maści z liści, które były przykładane na rany i siniaki.
Cześci nadziemne.
W przeszłości wrotycz pospolity był stosowany jako środek wiatropędny. Dzięki tej właściwości pomagał w trawieniu. W dzisiejszych czasach, w związku z możliwością toksyczną, wrotycz pospolity nie jest zbyt często używany. Kiedy zioło to jest używane, jego głównym zadaniem jest pozbycie sie robaków z oraganizmu oraz pomoc w wywołaniu krwawienia miesiączkowego. Wrotycz pospolity może być zastosowany zewnętrznie do walki ze świerzbem, pchłami oraz wszami. Ale nawet zewnętrzne zastosowanie tego zioła niesie ze sobą ryzyko toksyczności,dlatego ostrożność powinna być zachowana.
Wrotycz pospolity znajdziemy w umiarkowanych strefach półkuli północnej. Zioło to rośnie w bliskiej odległości od wody, wzdłuż poboczy, na otwartych przestrzeniach. Kwiaty są zbierane w lecie. Wrotycz pospolity to roślina wieloletnia. Rozmnaża się z nasion lub z podziału. Potrafi się sama rozsiewać, dlatego wymaga kontroli, żeby nie stała się chwastem. Wrotycz pospolity należy sadzić w pełnym słońcu lub w półcieniu, robiąc odstępy co najmniej 1.2m. Wrotycz pospolity nie jest wymagający co do gleby (średniej klasy gleba).
Wrotycz pospolity zawiera olejki lotne (thujone) oraz gorzkie glikozydy, terpenoidy, flawonoidy, garbnik.
Napar: zalać szklanką gotującej się wody 1 łyżeczkę suszonych kwiatów i zostawić na 10 - 15 minut. Napar powinien być pity dwa razy dziennie.
Nalewka: brać 1 - 2ml nalewki 3 razy dziennie.
Liście i kwiaty wrotyczu pospolitego są zbierane w czasie kwitnienia rośliny pomiędzy czerwcem a wrześniem.
W celu pozbycia się robaków z organizmu, wrotycz pospolity może być używany razem z bylicą piołunem, wiatropędnym ziołem takim jak rumianek, czy łącznie z przeczyszczającym senesem wąskolistnym.
Zgnieść wszystkie składniki w misce, następnie rozdzielić w równych proporcjach do małych, muślinowych woreczków. Zawiązać woreczki ściśle i umieścić w szafie między ubraniami.
Bukiet z liści zioła powieszony w pokoju jest tradycyjnym sposobem na odstraszanie much.
